วิธีการปลูก มะยม

มะยม   (Star-goose  berry)   เป็นไม้พื้นเมืองของไทยที่พบแพร่กระจายในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  ซึ่งจัดเป็นไม้ยืนต้นที่ให้ผลรับประทาน  รวมถึงการใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ  จากใบ  และเป็นไม้มงคลที่เชื่อที่ว่าช่วยทำให้ผู้คนนิยมชมชอบ  และนับถือ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ลำต้น

มะยมเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง  มีความสูงประมาณ  3-10  เมตร  ลำต้นมีลักษณะค่อนข้างกลม  ผิวเรียบ  เป็นลูกคลื่นเล็กน้อย  ลำต้นแตกกิ่งตั้งแต่ระดับล่างของลำต้น  กิ่งค่อนข้างเปราะ และหักง่าย  แตกใบจำนวนมากตามกิ่ง

ใบ

ใบมะยมเป็นใบประกอบ  แทงออกตามกิ่ง มีก้านใบยาว  20-30  ซม.  แต่ละก้านใบมีใบออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน  ใบมีสีเขียว  แผ่นใบเรียบ  ใบเป็นรูปไข่ค่อนข้างเบี้ยว  ฐานใบค่อนข้างกลม  ปลายใบแหลม  กว้างประมาณ  2-4  ซม.  ยาวประมาณ  4-8  ซม.

ดอก

ดอกมะยมออกเป็นช่อ  แทงออกตามกิ่ง  และลำต้น แต่ส่วนมากออกตามปลายกิ่งจนถึงยอด  มักแทงงอกบริเวณด้านล่างของใบ  เป็นดอกเพศผู้ และดอกเพศเมียในต้นเดียวกัน  มีก้านดอกยาว  1-2  มม.  กลีบดอกมีรูปร่างคล้ายไต  มีสีเขียวหรือสีแดงรื่อ  กลีบดอกยาวประมาณ  1.5  มม. ดอกตัวผู้มีเกสรตัวผู้  4  อัน  ดอกตัวเมียมีรังไข่  3-4  ห้อง  บางครั้งอาจพบเกสรตัวผู้  1-3  อัน  บริเวณฐานรังไข่

ต้นมะยมอาจแบ่งเป็นต้นตัวผู้  และต้นตัวเมีย  โดยต้นตัวผู้จะมีลักษณะสูงใหญ่  แตกกิ่งก้านน้อย  ใบใหญ่  ออกดอกเป็นสีแดงม่วง  ไม่ติดผลหรือติดผลน้อย  เพราะเป็นต้นที่ดอกมีเกสรตัวผู้มากกว่าเกสรตัวเมีย แต่ก็ติดผลบ้าง  เพราะยังมีดอกเกสรตัวเมียบ้าง  ส่วนต้นตัวเมียมักมีลักษณะลำต้นเตี้ยกว่า  ออกใบเล็ก  แต่ใบดก  แตกกิ่งก้านมาก  ดอกมีสีเหลืองเขียว  ออกดอกดก  ติดผลดกทั่วลำกิ่ง  เพราะต้นตัวเมียจะมีเกสรตัวเมียมากกว่าเกสรตัวผู้

ผล  และเมล็ด

ผลมะยมมีลักษณะเป็นพูเว้านูนรอบผล ประมาณ 6-8 พู (เหลี่ยมนูน) ผลค่อนข้างกลมแบน  ผลกว้างประมาณ  1-3  ซม.  มีขั้วผลสั้นประมาณ  0.5  ซม.  ผลอ่อนมีสีเขียว  ผลแก่มีสีเหลืองอมเขียวเล็กน้อย  และแก่จัดจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองนวล เนื้อผลมีรสเปรี้ยว  ผล  1  ผล มีเมล็ด 1  เมล็ด  มีลักษณะเป็นพูคล้ายพูผล เมล็ดมีสีนวลอมน้ำตาล เนื้อเมล็ดแข็งมาก

ประโยชน์ของมะยม

– ผลมะยมใช้รับประทานเป็นผลไม้  ผลสุกให้รสเปรี้ยวอมหวาน  ผลดิบหรือผลอ่อนให้รสเปรี้ยวอมฝาด

– ผลมะยมใช้ตำหรือยำ  เป็นของว่าง

– ผลมะยมใช้ทำไวน์มะยม

– ผลนำมาดองเค็มหรือดองหวานเป็นผลไม้ดองรับประทาน

– ใบมะยมใช้รับประทานคู่กับเมี่ยงหรือตำข่า

– สาร Phyllanthusols  A  และ  B  ที่พบในรากมะยม  ใช้ปรุงเป็นยาสำหรับใช้ในทางการแพทย์

– ต้นมะยมใช้ปลูกเป็นไม้มงคล  ตามความเชื่อว่า จะทำให้คนในครอบครัวเป็นที่นิยมรักใคร่ของคนที่รู้จัก  ซึ่งทั่วไปมักนิยมปลูกไว้หน้าบ้าน

– ใบมะยมมักใช้เป็นเครื่องประกอบพิธีกรรมทางศาสนา

– ต้นมะยมทั้งต้นตัวเมีย  และตัวผู้มีลักษณะใบดกเขียว  ช่วยเป็นร่มเงาให้อาศัย

การปลูกมะยม

การปลูกมะยมนิยมใช้วิธีการเพาะเมล็ด  โดยการนำผลมะยมที่แก่จัด  และหล่นจากต้น  ทั้งนี้ควรเลือกต้นแม่ที่มีกิ่งมาก  ให้ผลดก  ผลมีขนาดใหญ่สม่ำเสมอ  ส่วนผลที่นำมาเพาะ  ควรเป็นผลมีลักษณะอวบใหญ่

หลังจากที่ได้ผลมะยมมาแล้ว  หากไม่รีบให้ปล่อยผลมะยมเน่าเปื่อยจนเหลือแต่เมล็ด  หรือให้ปอกเนื้อมะยมออกให้หมดจนเหลือแต่เมล็ด  แล้วนำเมล็ดมาตากแดดจนแห้ง

หลังจากได้เมล็ดมะยมแห้งแล้ว  ให้นำมาแช่ในน้ำร้อนประมาณ  1  นาที  ก่อนลงเพาะในถุงเพาะชำ  หรือ นำเมล็ดฝังดินบริเวณที่ต้องการให้เกิด ซึ่งให้ใส่เมล็ดประมาณ  2-3  เมล็ด/หลุม  เมื่อกล้ามะยมเกิดแล้วค่อยถอนต้นออกให้เหลือต้นที่สมบูรณ์ที่สุดเพียงต้นเดียว

นอกจาก  การเพาะด้วยเมล็ดเองแล้ว  เราสามารถหาต้นกล้ามะยมที่เกิดใต้ต้นมะยมที่มีลำต้นสูง  10-20  ซม.  ย้ายออกปลูกตามจุดที่ต้องการได้  ซึ่งวิธีนี้จะง่าย  และสะดวกที่สุด

ข้อมูลอ้างอิง  :   https://puechkaset.com/

ข่าวเกษตร    เกษตรน่ารู้    มะยม    ประโยชน์ของมะยม    การปลูกมะยม